Адкрыццё анлайн-выставы архіўных фотаздымкаў “Чарнобыльскі шлях, Мінск, 30 верасня 1989 года” адбskjcz, 9 лютага. Аўтар фотаздымкаў – вядомы мінскі фатограф Уладзімір Сапагоў.

Выставу, арганізаваную па ініцыятыве Праваабарончага цэнтра “Вясна”, прэзентуюць непасрэдныя ўдзельнікі тых гістарычнай падзей, якія адлюстраваныя на гістарычных ужо фотаздымках.   

Фотарэтраспектыва дасць магчымасць зрабіць падарожжа ў часе і патрапіць у 30 верасня 1989 года, калі ў  Мінску адбылося першае шэсце “Чарнобыльскі шлях”, прысвечанае наступствам катастрофы на Чарнобыльскай атамнай станцыі.

У той дзень на Плошчы Леніна (цяпер – Незалежнасці) прагучалі прарочыя словы пісьменніка Алеся Адамовіча:

“Чарнобыль звязаны не толькі з вялікай хлуснёй, але і з наўпроставымі злачынствамі, службовымі злачынствамі. І безумоўна, мы прыйдзем усе да экалагічнага Нюрнбергу. Гэта непазбежна ў нашай краіне”.

Пры падрыхтоўцы выставы арганізатары запісалі ўспаміны ўдзельнікаў Чарнобыльскага шляху 30 верасня 1989 года. 

 Ірына Дубянецкая: Настрой быў прыкладна такі, як у вершы Тацяны Сапач: „О, час пераможных шэсьцяў – крышацца брукі ад маршаў! Як не вітаць гэту музыку сусьветнае мітусьні!” Усё атрымлівалася, усё прагаворвалася, было магутнае адчуваньне таго, што вось, ёсьць мы, і мы ўваходзім у сілу, і ўсё зьнявечанае выправім, і самі ўсё вырашым, і адказнасьць на сябе возьмем, і страху ў нас няма – ні страху адказнасці, ні страху ўлады моцных, што нас гняла… Штосьці такое, не спецыфічна Чарнобыльскае, а так, што і тут трэба працаваць – і мы можам і гатовыя, і да іншага дойдзе чарга, бо на гісторыі й жыцьці суцэльны дзірван, і будзем яго разворваць, дай толькі час! Маладосць, што сказаць!

Уладзімір Сіўчыкаў: Помніцца, была пэўная эйфарыя, адчуванне, што проста на вачах творыцца гісторыя. Што можна паўплываць на падзеі і асабістым удзелам, нават простай прысутнасьцю ў шэрагах маніфестантаў. А яшчэ думалася, што бараню і сваю сям’ю, двую дачок — чатырохгадовую Алесю і Хрысьціну, якой быў год і два месяцы.

Алесь Дашчынскі: Я тады з Чарнобыльскага шляху і многіх іншых акцый рабіў матэрыялы на Белрадые Калі б ведаў,дык зьбіраў бы тэксты, Эх…

Антаніна Хатэнка: Што памятаю? Трывожнасьць памятаю, вельмі акрэслена, дакладна – ажно дых пераймае: што з намі будзе далей? Трымценьне лісьця на дрэвах памятаю. Напэўна, так трымцела я сама ў прадчуваньні (яшчэ не адчуваньні!) вялікай і неадольнай бяды). А бяда ж ужо зрывала бязьлітасна жыцьці, як тое лісьцё з восеньскіх дрэў. Незвычайную цёплую еднасьць памятаю. Быццам толькі маўчанне й можа так звязваць, лучыць і трымаць разам. Гэта была ці не адзіная часіна ў маім жыцьці, калі недзе глыбока запалі ўсе словы. Я ішла поруч з мужам, Алесем Емяльянавым, і мне падавалася, што вось цяпер, у гэты незвычайны момант жальнай цішы, я пазнаю яго зусім не знаёмага, інакшага, чым заўжды. чым штодня. Знакі радыяцыі памятаю, як водбліскі чужое пагрозы. Ніколі больш так востра не адчувала візуальную інфармацыю. І ніколі больш так не чутны былі крокі, нашы крокі – кожнага паасобку і ўсіх разам. Гэта была хада спакойных і мудрых людзей, якія верылі ў сваю моц і нават, мабыць, трошачку ў сваю місію. Зьдзіўленьне памятаю: нас усё болела й болела, з усіх краёчкаў зямлі нашай ішлі, ішлі, ішлі маўклівыя, але не суровыя, а нібыта неяк трагічна прасветленыя абаронцы – абаронцы свайго парушанага, разбуранага, выбухлага болем і скрухай, адчаем і сіроцтвам бяздом’я сьвету. А восень залаціла той наш абпалены сьвет амаль урачыста ці амаль абыякава. І гэтае хараство, гэтую пераможнасць восені й маўчаньня памятаю праз усё жыццё. Нібыта стуль і вяду надзею жыць. Жыць праз усе навалы, несправядлівасьці й выпрабаваньні. Таму што жыцьцё… яно бяскрайне мужнае, непераможнае. Гэткія вось у мяне згадкі. Ціхія, як моўча, як ліставей спасярод ядравага разлому.

Вінцук Вячорка: Перад Плошчай Радаслава Вячорка і Станіслаў Сокалаў ішлі наперадзе. Стась жа са сьцяжочкам, іх выпусьцілі ўперад, бо сымбалічна, што дзеці.

Лявон Садоўскі: Памятаю што ў шэсці ўдзельнічаў Алесь Адамовіч, а прамову акадэміка Веліхава абсвісталі.

Алена Лапцёнак: Той дзень запомніўся яшчэ і таму, што адмыслова на акцыю да нас з сяброўкамі прыехалі ўкраінскія актывісты, з якімі мы пазнаёміліся незадоўга да гэтай падзеі падчас экскурсійнай паездкі ў Львоў. У цэнтры гораду стаялі пікеты пад сіне-жоўтымі фанамі (сцягамі па-украінску), такая натхняльная атмасфера „дзвіжу”, кажучы сённяшнім слэнгам, што, кінуўшы свой экскурсійны аўтобус і групу, мы адправіліся ў Чарнаўцы – на самы першы музычны фестываль „/Чырвона рута”. І вось пасля гэтага ўжо яны прыехалі ў Мінск. Добра памятаю, як мы вярталіся з Чарнобыльскага шляху ўзрушанай кампаніяй па вуліцы Ілімскай пад сцягамі: вялікім сіне-жоўтым і бел-чырвона-белым. 

Паліна Сцепаненка: Быў дождж і вельмі шмат людзей. Ішлі па праспекце па праезджай частцы, што было незвыкла, ішлі да Плошчы. І падчас руху было адчуванне, што свет, у якім мы жылі, мяняецца, з кожным крокам з кожнай хвілінай і секундай. Што мы больш не будзем жыць у тым ранейшым свеце, дзе ўсім кіравала КПСС.

Сяргей Чырык: Падчас Чарнобыльскага шляху было шмат журналістаў і фотакарэспандэнтаў, здымалі і я, і Кастусь Войтка… Уладзіміра Сапагова добра памятаю, ведаў яго. Уладзімір Кармілкін запісваў гук выступаў, якія гучалі на Плошчы, гэта бачна на фотаздымках.

Выставу падрыхтавалі: Паліна Сцепаненка, Таццяна Мастыкіна, Алесь Бяляцкі.