запісаў: 1067, дакументаў: 12617

1984: моладзь бароніць стары Менск

Дата публікацыі: 05 жніўня 2017

 У 80-ыя гады ў Беларусі развіваецца рух беларускага культурнага супраціву. У 1984 годзе ў Менску прайшла першая пасля вайны несанкцыянаваная акцыя беларускай моладзі. Тады ўдзельнікі «Беларускай майстроўні» спрабавалі пратэставаць супраць палітыкі ўладаў, накіраванай на знішчэнне помнікаў гісторыі ды архітэктуры. «Тады мы наўрад ці ўсведамлялі, што гэта была першая публічная акцыя пратэсту ў пасляваеннай гісторыі краіны, – распавядаў удзельнік акцыі, палітык і мовазнаўца Вінцук Вячорка, –  нацыянальны рух перайшоў ад культуралагічных акцый да адкрытай формы палітычнага пратэсту, чыста культурніцкая дзейнасць павінна была пераліцца ў дзейнасць палітычную. Для нас, тагачасных маладых людзей, старажытны Менск ўвасабляў еўрапейскае і дэмакратычнае беларускае мінулае. Мы былі абураныя тым, што руйнуецца будынак, у якім у сярэдзіне 19 стагоддзя ставілі оперы. У 1852 годзе там была пастаўленая опера з лібрэта Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча «Сялянка» на музыку Станіслава Манюшкі. Абодва аўтары з’яўляюцца вялікімі менчукамі. Гэты дом знаходзіўся на рагу вуліц Інтэрнацыянальнай і Леніна. Чыгунная баба, прычэпленым да экскаватара, метадычна руйнавала будынак, умацаваны магутнымі контрфорсамі. Пры гэтым дом зусім не пакідаў ўражанні будынка ў аварыйным стане. Да нас падышлі міліцыянты і сказалі, што мы шумім і перашкаджаем жыхарам адпачываць. Хоць адначасова баба грукатала на ўвесь Менск. Атака на чарговы будынак у цэнтры горада,  прымусіла нас выйсці на вуліцу. Мы наўрад ці ўсведамлялі, што гэта была першая публічная акцыя пратэсту ў пасляваеннай гісторыі краіны. Сярод удзельнікаў акцыі былі 13 чалавек. Мы стаялі на тратуары і  скандавалі: «Руйнуецца помнік гісторыі!». Потым пад’ехала „Волга”, некалькі „варанкоў”, нас усіх «запакавалі» у гэтыя машыны і адвезлі ў Цэнтральны РУУС. Там мы правялі ноч. У выніку, кожнаму з нас на працу, вучобу ці як мне ў аспірантуру, прыйшла папера з інфармацыяй пра тое, што быў затрыманы і з патрабаваннямі прыняць «адпаведныя меры». Абвінавачванне гучала як «парушэнне грамадскага парадку», г.зн., што мы шумелі і перашкаджалі жыхарам адпачываць. Нам забаранілі збірацца ў Палацы прафсаюзаў. Некаторыя людзі, якія хадзілі на спеўкі, пасля гэтага выпадку сталі баяцца туды прыходзіць. Усе гэтыя падзеі спрыялі хуткай радыкалізацыі арганізацыі. Актывам «Беларускай майстроўні» быў створаны клуб імя Уладзіміра Караткевіча, які праіснавала ўсё лета 1984 года”. У 1985  была створаная „Талака”.

Паводле сайту Беларускае Радыё Рацыя  https://www.racyja.com/blohi-racyi/palina-sciepanienka/1984-moladz-baronits-stary-mensk