30 сакавіка 1940 нарадзіўся Аляксей Марачкін (псеўданім Алесь Мара) — выбітны беларускі мастак, пэдагог і грамадзкі дзяяч.
Віншуем юбіляра!

Каманда “Вытокаў”

Алесь Мара: «Я заўсёды — як напятая струна…»

https://novychas.info/asoba/ales_mara_ja_za_sjodi_jak_napj/
Творчасць Аляксея Марачкіна (Алеся Мары) вылучаецца ўзнёсласцю вобразаў, нечаканасцю кампазіцый, эксперыментамі ў матэрыяле, стрыманасцю і гармоніяй колераў, вытанчаным густам. Адданасць нацыянальным мастацкім традыцыям і цвёрдая грамадзянская пазіцыя прынеслі творцу шырокую вядомасць у Беларусі і за яе межамі. Жывапісец і яго працы неаднойчы пераследаваліся. Кожная новая выстава майстра становіцца падзеяй у культурным жыцці краіны. Без шматбаковай дзейнасці грамадзяніна і мастака Алеся Мары немагчыма ўявіць беларускае нацыянальнае адраджэнне апошняй траціны XX — пачатку XXI стагоддзяў. У розныя гады Марачкін — сябра аргкамітэту БНФ «Адраджэньне», першы старшыня суполкі «Пагоня» Беларускага саюза мастакоў, старшыня міжнароднага грамадскага аб’яднання «Згуртаванне беларусаў свету «Бацькаўшчына» і адзін з заснавальнікаў грамадзянскай ініцыятывы Рада беларускай інтэлігенцыі. Пра свой лёс мастак распавёў журналісту «НЧ» Марату Гаравому.

Святло з дзяцінства

«Мне здаецца, што душа кожнага мастака фарміруецца з дзяцінства. Я нарадзіўся 30 сакавіка 1940 года ў вёсцы Новая Слабада (былая Папоўшчына) Чэрыкаўскага раёна Магілёўскай вобласці ў шматдзетнай сям’і Антона і Хадоры Марачкіных. Менавіта яны фарміравалі маю душу. Маці — народнымі песнямі і паданнямі, бацька — вясковы бібліятэкар — сваім лёсам, думкамі і паводзінамі. Хаця тата не быў мастаком, але любіў мастацтва і прывёз з Другой сусветнай вайны шмат паштовак і альбомаў з каляровымі ілюстрацыямі твораў Дрэздэнскай карціннай галерэі. Я сядзеў на печы, лістаў гэтыя альбомы і быў зачараваны светам дзіўных твораў, якія праз гады пабачыў у арыгінале.

Тыповы вясковы інтэлігент і рамантык, душа якога ірвалася паглядзець свет, бацька маладым у пошуках працы і заробку аблётаў увесь Савецкі Саюз, працаваў у Эстоніі, Карэліі і Грузіі. На Далёкі Усход трапіў не па сваёй волі. Уцякаў ад рэпрэсій… У 1938 годзе, калі бушавала «яжоўшчына», тата працаваў памочнікам старшыні сельсавета, хаця і не быў камуністам. І вось аднойчы на «варанку» прыязджае да яго начальства з Чэрыкава з прапановай заняць пасаду арыштаванага старшыні сельсавета. Бацька зразумеў, што няма куды дзявацца і адмовіцца нельга, бо таксама арыштуюць. І гэтая думка ўзмацнілася пасля таго, калі, улучыўшы момант, адзін з прыбыўшых — знаёмы бацькі — сказаў яму на вуха: «Антон Мікалаевіч, калі хочаш застацца жывым, сёння ж ноччу збірайся, бяры клунак з сухарамі, пехам на Крычаў, сядай на любы цягнік і едзь як мага далей…» У тую ж ноч бацька з’ехаў на Далёкі Усход, а вярнуўся ў вёску толькі перад самай вайной.

Мая незвычайная вёска

Жылі мы ў незвычайнай невялікай вёсцы, яка ўзнікла падчас НЭПу, калі ўлады раздавалі пляцы ўсім жадаючым і прапаноўвалі заводзіць гаспадарку на зямлі, якая раней належала праваслаўным святарам. Вось чаму на гэтую зямлю прыйшлі маладыя сем’і, якія атрымалі вялізарныя крэдыты ад дзяржавы і заснавалі новую вёску Папоўшчына, пазней перайменаваную ў Новую Слабаду. Нашая нетрадыцыйная вёска была своеасаблівай беларускай Амерыкай, бо ўсё яе насельнікі былі вельмі прадпрымальнымі, энергічнымі і багатымі гаспадарамі.
Сярод іх выдзяляўся ўнікальны майстар-вынаходнік Адам Смаленкін, які амаль зрабіў верталёт і пабудаваў аэрасані, на якіх катаў нас — малых. Бацька гэтага самародка падчас вайны пад прымусам збіраў кажухі для немцаў, за што пазней сядзеў у турме, адкуль выйшаў маўклівым, ціхім і запанураным. Застаўся ў памяці інтэлігентны Іван Драмок, які да Кастрычніцкага перавароту працаваў лесніком у маёнтку князёў Абаленскіх у Горках, дзе зберагаліся арыгіналы твораў Тыцыяна і Рэмбрандта. Гэты Драмок, сын якога, лётчык, загінуў на мінулай вайне, не пайшоў у калгас, хаця ў яго адбіралі плуг і барану, не дазвалялі мець каня, і ён вымушаны быў каровай араць агарод. Я бачыў усе гэтыя несправядлівасці, а бацька мне выгаворваў: «Не вер камуністам і ў гэтую партыю не ўступай!», хаця з вайны сам прыйшоў камуністам. І калі школьнікам я стаў больш рэзка выказвацца, чым бацька, ён папярэджваў мяне: «Па табе сапраўды турма плача. Кола гісторыі не павернеш назад, але пад гэтае кола можаш патрапіць!»

Мае настаўнікі

Тата быў чалавекам начытаным, цытаваў вершы Дзям’яна Беднага і ўрыўкі з рамана Мікалая Гогаля «Мёртвыя душы». З бібліятэкі бацька прыносіў шмат кніжак, у тым ліку творы Аляксандра Пушкіна, сатырычныя раманы Іллі Ільфа і Яўгена Пятрова «Золотой телёнок» і «Двенадцать стульев». Ужо да школы я добра чытаў і пісаў. Па навуку хадзіў пехам пяць кіламетраў у Язёрскую сярэднюю школу, дзе на маю свядомасць вельмі паўплываў настаўнік беларускай мовы і літаратуры Пётр Рыгоравіч Плісікаў. Хаця я шмат прачытаў расейскамоўных кніжак, руская мова давалася мне цяжка, бо я рос у атмасферы вясковай беларушчыны. А Плісікаў падтрымліваў маю цягу да роднай мовы і мастацтва, сусветнай літаратуры і вершаскладу, адкрыў мне ўсю прыгажосць паэмы Якуба Коласа «Новая зямля». Не па загаду, не па праграме ён шмат урокаў вельмі выразна і ўзнёсла чытаў нам гэтую паэму, якую мы — вучні слухалі, адкрыўшы рот, а затым інсцэніравалі па ролях.
Больш за ўсё мне спадабалася складаць вершы і маляваць. У шостым класе я нават адправіў у дзіцячы часопіс «Бярозка» свой малюнак старой вярбы каля хаты і верш. Але на вокладцы часопіса быў апублікаваны толькі мой малюнак. І яшчэ невядома, як склаўся б мой творчы лёс, калі б гэты верш быў надрукаваны. Хлопчыкам я запісаўся ва ўсе бібліятэкі раёна і шукаў кнігі пра мастацтва. І калі ў Чэрыкаўскай раённай бібліятэцы я знайшоў брашуру «Илья Эренбург о Пабло Пикассо», мяне ўразілі рэпрадукцыі яго малюнкаў быка і пеўня. Мяне здзівіла і зачаравала графіка Пікаса, яго незвычайная манера малявання, якая спачатку здавалася даволі прымітыўнай.
У жыцці мне вельмі шанцавала на добрых людзей. Пасля сёмага класа я збіраўся паступаць у Мінскае мастацкае вучылішча і прыехаў у сталіцу да старэйшай сястры Анюты і дзядзькі Мішы, які працаваў шафёрам у Доме ўраду і вазіў начальства. Дык вось, дзя¬дзька пазнаёміў мяне з мастаком Лявонам Баразной, які размаўляў на чысцюткай беларускай мове, добра ведаў нацыянальную гістарычную спадчыну, любіў народнае мастацтва, праводзіў фальклорна-этнаграфічныя экспедыцыі па краіне і зрабіў на мяне вялікі ўплыў. Дзякуючы яму я не паддаўся на агітацыю ехаць на цаліну, пераадолеў гэтую рамантычную спакусу, якая на некаторы час апанавала не толькі мяне, але і ўвесь наш клас. А на апошніх курсах навучання ў Беларускім дзяржаўным тэатральна-мастацкім інстытуце я спрычыніўся да багатай спадчыны Язэпа Драздовіча.

Маё апірышча

Мастацтва заўсёды дапамагала мне. І калі табе кепска — любімая праца з’яўляецца самай лепшай тэрапіяй. Праца не толькі забаўляе, як нейкая варажба, яна для цябе апірышча і не дазваляе зусім раскіснуць. Менавіта праца выратоўвала мяне падчас вучобы на факультэце графікі Віцебскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута. Тады мне было вельмі цяжка ад стрэсаў, звязаных з безграшоўем, беднатой і тым, што адзін з педагогаў у вельмі грубай форме выказаў сумненне наконт майго мастацкага таленту. Мая струна жыцця заўсёды напятая, не раслаблена-абвіслая, што парваная павуцінка на вятры. І каб гэтая струна не лопнула, я шукаю ў любімай працы нейкі паратунак ад нягод… Тым больш, што матэрыяльны свет грубы, у жыцці няма чыстай гармоніі, якую стварыў Бог. Але калі ты мастак, на сваіх палотнах ты сам творца і ў нейкай ступені адчуваеш сябе падобным Богу…

Напрыканцы 1980-х — на пачатку 1990-х гадоў мы глытнулі глыток свабоды. І адчулі, што можам быць такімі, якімі хочам. І разам гэта ўсё абрынулася і з цяжкасцю аднаўляецца. Я ўяўляю, што ўваскрос Уладзімір Сямёнавіч Караткевіч і на сваё пытанне «Як вы тут, хлопцы?» пачуў адказ: «І Беларусь ёсць, і нават прэзідэнт у нас ёсць». «А ўжо які ён, гэта ад вас залежыць», — падкрэсліў пісьменнік. Вось чаму я павінен змагацца за тое, што выпакутаваў, і за сваю мару аб вольнай Беларусі.

Марат Гаравы “Новы час”