6-27 чэрвеня адбыўся першы ў найноўшай гісторыі Беларусі судовы працэс у абарону Курапатаў. Прадстаўнікі грамадскасці звярнуліся ў суд Цэнтральнага раёна Мінска са скаргай на Генеральную пракуратуру ў сувязі з тым, што СТАА «БелРэстІнвест» пад час будаўніцтва аб’екту прыдарожнага сервісу з першапачатковай назваю «Бульбаш-хол» незаконна ўзвяло ў недатыкальнай ахоўнай зоне Курапатаў з іх заходняга боку шэраг пабудоў.

Сярод заяўнікаў скаргі — старшыня ГА “Хрысціянская злучнасць “Курапаты” 85-гадовы Вацлаў Нямковіч, старшыня Беларускай асацыяцыі ахвяраў палітычных рэпрэсій Зінаіда Тарасевіч, грамадскія дзеячы і навукоўцы Вацлаў Арэшка і Вінцук Вячорка, грамадскі актывіст Алесь Макаў, які восенню 2008 году затрымаў у Курапатах вандалаў, за што пазней страціў працу.

 Яны прасілі суд абавязаць Генпракуратуру выканаць яе ж прадстаўленне Мінскаму аблвыканкаму ад 27 лістапада 2012 году — прадпрыняць дзеянні для вынасу 4 дамкоў “Бульбаш-холу” з тэрыторыі ахоўнай зоны нерухомай матэрыяльнай гісторыка-культурнай каштоўнасці міжнароднага значэння, дзе забаронена ўсялякае будаўніцтва, якое не мае дачынення да помніка гісторыі.

Аднак суддзя Іван Майсейчык не задаволіў скаргу абаронцаў Курапатаў, прычым рашэнне суду матываваў тым, што Генеральная пракуратура лічыць сваё прадстаўленне Мінаблвыканкаму ад 27 лістапада 2012 году “дзеючым”, якое знаходзіцца ў працэсе выканання. На самой справе, гэты дакумент, прыняты ўжо больш за паўтары гады таму, трэба было выканаць цягам месяцу. Суддзя звярнуў увагу, што вынас 4 дамкоў з ахоўнай зоны Курапатаў будзе вырашацца паводле артыкулу 223 Грамадзянскага кодэксу Рэспублікі Беларусь (“Самовольная постройка и её последствия”).

Заяўнікі абскардзілі рашэнне суддзі Івана Майсейчыка ў Мінскім гарадскім судзе, а 7 ліпеня пазнаёміліся з матэрыяламі гэтай грамадзянскай справы і пратаколам судовага пасяджэння.

Знаёмства з матэрыяламі справы адкрыла грамадскасці новыя факты ў сітуацыі вакол Курапатаў. Так, стала вядома, што з чатырох аб’ектаў “Бульбаш-холу” (рэстарацыя, лазня, чатыры дамкі модульнага тыпу і дзіцячая пляцоўка), у ахоўнай зоне каштоўнасці незаконна ўзведзены тры пабудовы (частка будынку рэстарацыі. 4 дамкі і дзіцячая пляцоўка). Пры гэтым забудоўшчык самавольна заняў каля паловы плошчы ахоўнай зоны Курапатаў з іх заходнягя боку. Так, згодна дзеючай часовай схеме зонаў аховы Курапатаў, зацверджанай пастановай Міністэрства культуры ад 12 мая 2004 году, шырыня ахоўнай зоны каштоўнасці па яе перыметры складае 120 метраў. Але ж “БелРэстІнвест” забудаваў гэтую зону на глыбіню ад 44,85 м. да 64,53 м.

Трэба мець на ўвазе, што Мінаблвыканкам павінен быў не пазней, чым у месячны тэрмін — да канца 2012 году, выканаць патрабаванні прадстаўлення Генпракуратуры, у тым ліку і тыя, што тычыліся лёсу незаконна ўзведзеных пабудоў (у адпаведнасці з ч.5 арт. 223 ГК “Самовольная постройка и её последствия”).

Аднак і да гэтай пары прадстаўленне Генпракуратуры не выканана, бо незаконна ўзведзеныя аб’екты не вынесеныя з ахоўнай зоны Курапатаў. Але на судовым працэсе прадстаўнік Генпракуратуры Віктар Ляўша заявіў, што прадстаўленне было выканана (???).

Чыноўнік Мінаблвыканкаму Аляксей Вага пад час судовага разбіральніцтва таксама заявіў пра выкананне прадстаўлення Генпракуратуры, аднак усяляк аспрэчваў той факт, што на нарадзе ў камітэце па архітэктуры і будаўніцтву Мінаблвыканкаму 27 снежня 2012 году з удзелам супрацоўнікаў Генпракуратуры, Міністэрства культуры і іншых зацікаўленых было прынятае аднагалоснае рашэнне аб неабходнасці вынасу 4 дамкоў з ахоўнай зоны Курапатаў. Дарэчы, пра гэта сведчаць і дакументы. Так, у пратаколе гэтай нарады з удзелам самаго Аляксея Вагі забудоўшчыку было даручана да 1 лютага 2012 году распрацаваць і прадставіць на ўзгадненне ў Мінаблвыканкам і Міністэрства культуры праектную прапанову па пераносу 4 дамкоў з улікам ахоўнай зоны каштоўнасці (!!!). Але нічога ўцямнага пра гэтую праектную прапанову чыноўнік так і не сказаў.

Разам з тым, Аляксей Вага звярнуў увагу на тое, што лёс аб’ектаў , пабудаваных у ахоўнай зоне Курапатаў, будзе вырашаны пасля зацвярджэння праекту дэталёвага планавання мемарыялу і акаляючай яго тэрыторыі, а таксама зацвярджэння канчатковага праекту зонаў аховы каштоўнасці. Аднак гэты праект значна звузіць шырыню ахоўнай зоны Курапатаў па іх перыметры і ўвядзе у прававое поле тыя незаконна ўзведзеныя аб’екты, што пабудаваны з заходняга боку ўрочышча.

Дарэчы, такі падыход чынавенства да незаконна ўзведзеных аб’ектаў нагадвае сітуацыю з забудовай тэрыторыі вакол самага чыстага сталічнага вадаёму – Цнянскага вадасховішча. У свой час у яго недатыкальнай водаахоўнай зоне насуперак закону спачатку былі ўзведзены шматлікія катэджы, а затым гэтую забудову ўзаконілі звужэннем шырыні водаахоўнай зоны.

Міхаіл Раманаў — юрысконсульт Мінскай лесапаркавай гаспадаркі, якая падпісала ахоўныя абавязацельствы на Курапаты, пад час суду заявіў, што паколькі ахоўныя абавязацельствы прадпрыемства тычацца толькі тэрыторыі самой каштоўнасці, дык усё тое, што адбываецца ў ахоўнай зоне ўрочышча, не мае дачынення да Мінскай лесапаркавай гаспадаркі (???). Дзіўная заява юрыста, які не разглядае ахоўную зону Курапатаў, як іх неад’емную частку. Спадар Міхаіл Раманаў так і не патлумачыў, як можна зберагчы Курапаты асобна, ігнаруючы сітуацыю ў ахоўнай зоне гэтай каштоўнасці.

Прадстаўнік Міністэрства культуры Наталля Хвір таксама здзівіла ўдзельнікаў працэсу сваёй шчырай заявай, што толькі пад час суду даведалася пра прадстаўленне Генпракуратуры і не пракантралявала выкананне гэтага дакументу у межах кампетэнцыі свайго міністэрства.

Трэба звярнуць увагу і на тое, якім чынам суддзя Іван Майсейчык адмовіўся задаволіць хадайніцтва заяўнікаў весці судовы працэс па-беларуску, каб забяспечыць неад’емнае канстытуцыйнае права грамадзянаў на карыстанне беларускай мовай у судаводстве. Сваю адмову суддзя матываваў тым, што правы заяўнікаў заканчваюцца там, дзе пачынаюцца правы іншых удзельнікаў працэсу. Аднак нават дыпламаваныя юрысты памыляюцца, калі лічаць, што дзяржаўныя структуры не абавязаны ўжываць беларускую мову на патрабаванне яе носьбіта і што чыноўніка трэба лагодна ўгаворваць. Наадварот, суду трэба было задаволіць права грамадзянаў на беларускую мову, паколькі суддзя як чыноўнік павінен аднолькава добра валодаць абедзвюма дзяржаўнымі мовамі.

Што тычыцца пратаколу судовага пасяджэння, дык у заўвагах на яго, пададзеных у суд Цэнтральнага раёну сталіцы 9 ліпеня, заяўнікі зазначылі, што змест пратаколу фактычна не адпавядае ні хадзе судовага разбіральніцтва, ні зместу выступаў, якія гучалі пад час разгляду справы. Вось чаму прадстаўнікі грамадскасці лічаць, што пратакол судовага пасяджэння сфальсіфікаваны і не адпавядае артыкулу 174 Грамадзянскага працэсуальнага кодэксу Рэспублікі Беларусь. Да заўвагаў на пратакол заяўнікі прыклалі аўдыёзапіс хады судовага пасяджэння.

Усе гэтыя і іншыя факты сведчаць пра дэградацыю беларускай дзяржавы, якая сёння проста не ў стане бараніць Курапаты ад жадання багатых інвестараў атрымаць ласыя кавалкі зямлі вакол народнага мемарыялу, што месціцца ля Мінскай кальцавой аўтадарогі.

Шмат пытанняў узнікла і да адвакаткі Альвіны Дрыго. Пасля таго, як адзін з заяўнікоў заключыў дамову з адвакаткай, яна ў катэгарычнай форме паспрабавала навязаць сваю пазіцыю, адрозную ад законнай пазіцыі кліента. У выпадку нязгоды з ёй Альвіна Дрыго заявіла аб выхадзе з судовага працэсу.

Аднак з дапамогай вядомага беларускага праваабаронцы Гары Паганяйлы прадстаўнікі грамадскасці вырашылі пытанне юрыдычнага суправаджэння судовага працэсу, правялі яго годна і адказна. Заяўнікаў таксама падтрымалі журналісты недзяржаўных СМІ і іншыя абаронцы Курапатаў. Усё гэта сведчыць пра тое, што беларусы здольныя бараніць ад беззаконня як саміх сябе, так і свой нацыянальны некропаль.

 

Марат Гаравы “НОВЫ ЧАС”