Галоўны рэдактар газеты “Свабода” Ігар Гермянчук

Галоўны рэдактар газеты “Свабода” Ігар Гермянчук.  

Ігар Гермянчук – галоўны рэдактар незалежнай газеты “Свабода” з красавіка 1991 года. 24-га лістапала 1997 года “Свабода” была афцыйна забароненая беларускімі ўладамі . З 16-га студзеня 1998 года газетае выдавалася пад назвай “Навіны” .

Ігар Гермянчук гаворыў: “Прэзідэнт Лукашэнка не хавае сваёй незадаволенасці нашай газетай, і гэтая незадаволенасць у свой час скончылася тым, што ён забараніў газету “Свабода” . У нас заўсёды былі няпростыя адносіны з уладай. Пры камуністах гэта было паўпадпольнае выданне. А з прыходам да ўлады Лукашэнкі газету стала рабіць нават цяжэй, чым пры камуністах. Лукашэнка пачаў з таго, што паспрабаваў нас задушыць эканамічна. Былі спецыяльна сфармаваныя брыгады падатковых інспектараў, якія прыйшлі ў рэдакцыі незалежных газетаў, у тым ліку і ў нашую, з мэтай выявіць падаткавыя парушэнні. Ніякіх падаткавых парушэнняў яны выявіць не змаглі. Тады яны знайшлі такое, на іх думку парушэнне, што мы частку газетаў распаўсюджвае бясплатна ў рэкламны мэтах. Яны абвінавацілі нас у тым, што мы гэтыя газеты прадалі, а выручку не апрыходвалі. За гэта на нас наклалі вялізарны штраф. Аднак у выніку гэтых акцый падаткова інспектараў ім не ўдалося спыніць выпуск газеты. Тады ўлады пачалі дзейнічаць больш жорсткім чынам. У 1997 годзе пачалі арыштоўваць журналістаў падчас асвятлення імі акцыяў апазіцыі. Адна акцыя, я памятаю, праходзіла ў сакавіку 1997 года – маладзёжная маніфестацыя, недазволеная ўладамі. Натуральна, моладзь пайшла на маніфестацыю. Натуральна, я паслаў на гэтую акцыю аднаго з карэспандэнтаў. Потым мы атрымалі па сотавай сувязі паведамленне, што ён арыштаваы міліцыяй. Тады я накіраваў на месца падзеяй яшчэ двух журналістаў, і іх таксама арыштвалі на падыходзе да месца акцыі. У адзін вечар былі схопленыя тры нашыя журналісты. А ўсяго ў гэты вечар было арыштавана каля 20 журналістаў. Іх, безумоўна, выпусцілі праз чатыры-пяць гадзінаў але без усялякіх тлумачэнняў. Я патрабаваў, каб пракуратура правяла расследванне, але мае настойлівыя патрабаванні былі праігнараваныя. Такім чынам,у 1997 годзе пачаў прымяняцца гвалт супраць журналістаў. Потым наша газету спрабавалі высяліць з памяшкання, якое мы арэндавалі ў дзяржаўнай арганізацыі. А затым прэзідэнт Лукашэнка, у рэшце рэшт, вырашыў забараніць газету. У выніку пятнаццаціхвіліннага судовага разбіральніцтва, якое было фармальным, суд забараніў газету. Фармальна гэта зрабіў суд, хаця дакладна вядома, што гэта распараджэнне Лукашэнкі. 24-га лістапада 1997 года газета “Свабода”была забароненая. Яна выходзіла 8 гадоў, а за 15 хвілін яе забаранілі. Нам давялося ўсё пачынаць з нуля: ад новай назвы і нуля чытачоў.   

Акрамя таго было яшчэ адно не вельмі прыемнае здарэнне для мяне і маёй сям’і ў лютым 1997 года. У вакно майго рабочага кабінета быў зроблены прыцэльны стрэл. Мы вярнуліся ўвечары з сям’ёй дахаты і пабачылі, што шыба прабітая куляй. Самае непрыемнае тое, што куля прайшла як раз праз тое месца, дзе я сяджу за сталом, калі кожны вечар і кожную ноч позна працую. У гэты час бачнае святло ў вакне, бачны сілуэт чалавека. Такім чынам, я думаю, што гэты стрэл быў зроблены ў папераджальных мэтах. З мэтаю запалохаць, паўплываць на мяне, як на рэдактара, каб газета стала больш лаяльнай да прэзідэнта і яго палітыкі. Супрацоўнікі міліцыі, якіх я выклкаў, прыехалі, усё пабачылі і знайшлі кулю. Яны пацікавіліся ў мяне: “Хто гэта вас такім чынам папярэджвае?” Я сказаў: “У мяне няма іншых ворагаў, апрача прэзідэнта Лукашэнкі і ягоных людзей!” Выданне Праваабарончага цэнтру “Вясна”,  “Права на Волю”, №21, 1998 год