Змагар Алесь
Біяграфія:
[сапр.: Яцэвіч Аляксандр Хведаравіч; іншы псеўданім: Алесь Валошка; 1.10.1903, в. Цароўка Слуцкага пав. Мінскай губ., цяпер в. Кірава Слуцкага р-на Мінскай вобл. — 1995, Фларыда, ЗША], паэт, празаік, драматург, перакладчык. Брат (па маці) пісьменніка Янкі Золака (А.Даніловіча). Пасля сканчэння народнай школы ў 1914 прадоўжыў вучобу ў Слуцкай класічнай гімназіі. Друкаваў вершы ў гімназічным час. «Прамень». У ліст. 1920 разам з бацькам удзельнічаў у Слуцкім паўстанні, за што бацька быў расстраляны бальшавікамі, а сам З. асуджаны на 2 гады зняволення. Уцёк з месца зняволення. Прыехаў у Мінск. Дзякуючы дапамозе пісьменніка Р.Мурашкі З. ўдалося пазбегнуць пераследу ўладаў. У 1925—30 вучыўся на літаратурна-лінгвістычным аддзяленні МВПІ. Пасля сканчэння вучобы настаўнічаў на ст. Радашковічы. У часы нямецкай акупацыі працаваў журналістам у рэд. «Беларускай газэты». Потым настаўнічаў, быў інспектарам бел. школ у Радашковіцкім, Лідскім, Шчучынскім паветах. Як паэт і публіцыст актыўна выступаў на старонках друку. Удзельнік 2-га Усебеларускага кангрэса (27.6.1944, Мінск). У 1944 выехаў з Беларусі. Жыў у Аўстрыі, дзе браў удзел у арганізацыі бел. школ. З 1949 у Францыі. Узначальваў эмігранцкую арганізацыю «Беларускі вызвольны рух»; удзельнічаў у выданні час. «Баявая ўскалось» і «За волю». У 1956 эміграваў у ЗША. Жыў у Кліўлендзе, дзе выдаваў газ. «Незалежная Беларусь». Быў старшынёй Галоўнай управы Беларускага вызвольнага руху. Апошнія гады правёў у Фларыдзе. Тв.: Рэпка: Казачны абразок. Лінц, 1946; Случчакі: Апавяданне. Зальцбург, 1947; Да згоды: Вершы. Кліўленд, 1962; Вызвольныя шляхі: Артыкулы. Кліўленд, 1965; Лесавіка: Апавяданні. Клевэланд, 1973; Случчына ў вагні: Раман. Фларыда, 1986. Літ.: Алесь Змагар // Баявая ўскалось. 1970, № 8; БП, т. 6; БЭ, т. 7.