Дакладная дата заснавання Таварыства маладых літаратараў “Тутэйшыя” – 20 снежня 1986 года

Літаратуразнаўца і праваабаронца Алесь Бяляцкі 24 лістапала 2016 года адшукаў у сваім прыватным архіве старонку дзённіка з дакладнай датай заснавання Таварыства маладых літаратараў “Тутэйшыя”. Гэта – 20 снежня 1986 году. Вось цытата з дзённіка Алеся Бяляцкага: “Пазаўчора, 20 снежня адбылася цікавая падзея ў жыцці літаратурнага існавання ў Беларусі. Доўга я мэнчыўся ў “акварыюме”, чакаў, пакуль збяруцца ўсе літаратары, што вырашылі ісці ў літаратуры па новым шляху, праўдзівей, вырашыла і ўжо пайшло ў сваёй творчасці чалавекі тры з гэтай кагорты з 9 чалавек, што тады сабраліся ўрэшце. Доўга чакалі пакуль скончыцца Сысова праца і паехалі да яго на хату праводзіць першае пасяджэнне. Ён накарміў нас ліверкаю, напаіў гарбатаю, праявіў мэцэнацтва. Пакрычалі як пісаць, наватары – павучылі, пакрытыкавалі.

“Пане шляцюк” – цікавы чалавек, але звяглівы і “копія Ісуса” – гэтак жа ж прапаведуе, але падкладкі не мае, і таму троху пуставата атрымліваецца, урэшце ўсё разумнае аказвае ўздзеянне і на мяне. Гэтак вось і Ісусавы пропаведзі наконт літаратуры аказалі нейкае ўздзеянне на мяне.  Хаця далёка не зусім я згодны, у яго больш уласнага кшталту ў літаратуры, чым даследванне заканамернасцяў.

Пачыталі вершы, у асноўным – слабыя, палова ўмее, праўда, рыфмаваць радкі, другая палова – не. Але вырашылі цвёрда аформіцца назвацца “Тутэйшымі”, узяць арыентацыю на 20-я гады па смеласці пошукаў – і – наперад. Пастаремся нарабіць паболі шуму. Вельмі добра што з намі і адзін гені – Сыс. Ад яго шмат залежыць. Людзі цягнуцца да яго, але ён можа іх і распужаць. Як не больна для старых, але бязмэтнасць іхняга жыцця трэба высвятліць хоць бы на нашым узроўні”.

Алесь Бяляцкі згадвае: 

• Першы сход “Тутэйшых” адбыўся 20 снежня 1986 года ў пакоі інтэрната Анатоля Сыса на вуліцы Авангарднай. Гэта была нашая з Анатолем ідэя – стварыць моладзевую суполку літаратараў, незалежную ад афіцыйных структураў, накшталт “Талакі”. Сабраць у ёй маладых пісьменнікаў, якія жадалі б пісаць праўдзіва, па-за канонамі сацыялістычнага рэалізму, не баючыся цэнзуры ды ідэалагічных абмежаванняў, усталяваных камуністычнай уладай. Адной з мэтаў была паказаць іншы шлях для творчага развіцця маладых творцаў без прыстасавальніцтва і калабарацыі з існуючым рэжымам.

Запіс быў зроблены мной прыватна, для сябе. Але аказаўся істотным для ўстанаўлення дакладнай даты першага паседжання маладых літаратараў, на якім утварыліся “Тутэйшыя”, таму падаю яго цалкам.

 “Акварыюм” – файе Дома літаратара з боку вуліцы Румянцава. На першым сходзе былі, з тых каго я памятаю, апроч нас дваіх, “Пане шляхцюк” – гэта тады студэнт журфаку Міхась Талочка, вядомы ўсім паэт, тады студэнт філфаку  Славамір Адамовіч і меньш вядомы бард Алесь Яжэвіч, студэнт інстытута замежных моў,  які, памятаю, спяваў пад гітару матныя песні па-беларуску.